Hoeven
Ik bedacht me vandaag dat er echt nooit iets hoeft. Ik bedoel, het werkwoord hoeven. Dat kan niet in de bevestigende vorm gebruikt worden. "Ik hoef graag een stukje worst?" is klinkklare onzin, maar: "Ik hoef geen stukje worst" is heel gewoon. En waar komt het vandaan? Behoeven, behoefte, behoeftig... in het Noors heb je å behøve, wat ongeveer hetzelfde betekent. Maar dat kan wel bevestigend gebruikt worden. Iemand een etymologisch woordenboek bij de hand? Die van mij ligt in de Groenendaalstraat...
posted by Dineke at 7:39 p.m.
1 Comments:
'Hoeven' is een zgn. syntactisch negatief polaire uitdrukking. Dat is een uitdrukking die vergezeld moet gaan van een negatie en anders leidt tot ongewelvormdheid.
Voorbeelden:
a1. Je hoeft dit niet te lezen.
a2. Je hoeft dit te lezen (*)
b1. Weinig mensen hoeven hard te werken.
b2. Alle mensen hoeven hard te werken (*)
Je ziet dat 'hoeven' niet kieskeurig is qua negatieve licenser: ook 'weinig' of 'nooit' voldoen.
Andere voorbeelden van syntactisch negatief polaire uitdrukkingen zijn bv. 'kunnen schelen', 'bijster':
c1. Het kan me weinig schelen wat ze doet.
c2. Het kan me schelen wat ze doet (*).
d1. Die persoon vind ik niet bijster interessant.
d2. Die persoon vind ik bijster interessant (*).
Overigens bestaan er ook woorden die morfologisch negatief polair zijn. Voorbeelden zijn 'onnozel' en 'onontbeerlijk'. Hun tegenhangers ('nozel' en 'ontbeerlijk') zijn semantisch welgevormd want zij betekenen zoveel als 'slim' en 'misbaar'.
(Terzijde: dit laatste woord doet denken aan de reorganisatie bij ABN AMRO van een paar jaar geleden waarbij de top aan 75% van het personeel een brief stuurde waarin stond dat zij 'misbaar' waren. Een botte, doch zeer effectieve ophoepel-tactiek want het is dé manier om tweedracht onder je personeel te zaaien).
Maar morfologisch zijn 'nozel' en 'ontbeerlijk' dus niet welgevormd.
Merk tenslotte op dat morfologisch negatief polaire uitdrukkingen een stuk willekeuriger zijn qua negatieve licensers (dan syntactisch negatief polaire uitdrukkingen). Immers, bij deze laatste twee voorbeeld is 'on-' de enig toegestane negatieve licenser.
1:45 a.m.
Een reactie posten
<< Home